فرهنگی مذهبی

ادامه مطلب...
محل زندگی امام زمان کجاست؟
موضوع محل اقامت و سكوت امام مهدی(ع) در زمان غیبت از جمله موضوعهایی است كه ذهن بسیاری از مردم را به خود مشغول داشته است و معمولاً در مجالس و محافل مهدوی موردپرسش قرار میگیرد.
پیش از پاسخگویی به این پرسش یادآوری این نكته ضروری است كه برای غیبت امام مهدی(ع) دو معنا قابل تصور است:
نخست ناپیدا بودن امام؛ یعنی اینكه آن حضرت در دوران غیبت از نظر جسمی ازدیدگان مردم به دور است و و اگر چه آن حضرت مردم را میبیند و از حال آنها باخبر میشود، ولی كسی توان دیدن ایشان را ندارد.
دوم، ناشناس بودن امام: در این فرض آنحضرت در طول زمان غیبت در میان مسلمانان حضور مییابد و با آنها مواجه میشود، ولی كسی او را نمیشناسد و به هویت واقعیاش پی نمیبرد.1
بحث از محل اقامت و سكونت امام مهدی(ع) در زمان غیبت اگر چه در هر دو فرض مطرح میشود، ولی به نظر میرسد در فرض دوم این موضوع كمتر جای بحث دارد و آن حضرت با مخفی داشتنهویت خود در هر كجا كه بخواهد میتواند زندگی كند.
در زمینه محل اقامت امام مهدی(ع)، روایتهای گوناگونی وجود دارد كه با توجه به آنها محلهای احتمالی اقامت آن حضرت را میتوان به سه دسته تقسیم كرد:
1. محلهای دور دست و ناآشنا
برخی از روایات، محل خاصی را برای اقامت امام مهدی(ع) تعیین نمیكنند و جایگاه ایشان را در بیابانها و كوهها، مكانهای دوردست و محلهایی میدانند كه هیچ كس از آن آگاهی ندارد. از جمله در روایتی كه از خود آن حضرت نقل شده است، ایشان خطاب به علی بن مهزیار میفرماید:
«ای پسر مهزیار! پدرم ابو محمد از من پیمان گرفت كه هرگز با قومی كه خداوند بر آنها خشم گرفته، آنها را لعنت كرده، برای آنها در دنیا و آخرت، بیچارگی رقم خورده و عذابی دردناك درانتظار آنان است، همنشین نباشم و به من دستور داد كه برای اقامت، كوههای سخت و سرزمینهای خشك و دور دست را برگزینم».2
همچنین آن حضرت در توقیع شریفی كه خطاب به شیخ مفید صادر شده است، در این زمینه میفرماید:
«ما براساس آنچه خدای تعالی برای ما و شیعیان مؤمنمان مصلحت دیده، تا زمانی كه دولت دنیا از آن فاسقان است،در سرزمینهای دوردستی كه از جایگاه ستمگران دور است، سكنا گزیدهایم، ولی از آنچه بر شما میگذرد، آگاهیم وهیچ یك از اخبار شما بر ما پوشیده نمیماند»
در روایت دیگری كه از امام حسن عسكری(ع) نقل شده است، آن حضرت در پاسخ این پرسش راوی كه میپرسد: «اگر حادثهای برای شما روی دهد سراغ فرزندتان را از كجا بگیریم؟» میفرماید: «در مدینه».6
ب) كوه رضوی
برخی روایات، «كوه رضوی» در نزدیكی مدینه را پناهگاه و اقامتگاه امام عصر(ع) معرفی كردهاند كه روایت زیر از آن جمله است:
عبدالاعلی مولی آل سام میگوید: به همراه ابی عبدالله [امام صادق](ع) [ازمدینه] خارج شدیم، زمانی كه به روحاء [در اطراف مدینه] رسیدیم، آن حضرت دقایقی نگاهش را به كوهی كه در آن منطقه بود، دوخت و آنگاه فرمود:
«این كوه را میبینی؟ این كوه«رضوی» نام دارد و از كوههای فارس است. چون ما را دوست داشت، خداوند آن را به سوی ما منتقل كرد. در آن، همه درختهای میوهدار وجود دارد و در دومرحله پناهگاهی خوب برای خائف [امامزمان] است. آگاه باش كه برای صاحب این امر دو غیبت است كه یكی از آنها كوتاهو دیگری بلند است».7
در دعای ندبه نیز از این مكان نام برده شده است.8
یاقوت حموی در مورد منطقه «رضوی» مینویسد:
«رضوی، كوهی است میان مكه و مدینه در نزدیكی ینبع و دارای آب فراوان و درختان زیادی است. كیسانیه9 میپندارند كه محمد بن حنفیه در آنجازنده و مقیم است».10
گفتنی است در احادیث فراوانی، از«رضوی» یاد شده و از آن بسیار ستایش شده است.
حال این پرسش مطرح میشود كه كدامیك از این سه دسته روایت قابل پذیرش هستند و آیا راهی برای جمع كردن میان آنها وجود دارد یا خیر؟
به نظر میرسد میان این سه دسته روایت منافاتی وجود دارد و آن حضرت بسته به شرایط و موقعیتهای مختلفی كه پیش میآید، زندگی به صورت ناشناس در میان مردم و اقامت در مكانهایی چون مدینه منوره یا دوری گزیدن از مردم و اقامت در مناطق دور از دسترس را انتخاب میكند.
به بیان دیگر، براساس دومین معنایی كه برای غیبت قابل تصور است؛ یعنی ناشناس بودن امام مهدی(ع)، آن حضرت، الزامی برای اقامت در محلی خاص یا دور از دسترس ندارد و میتواند به صورت طبیعی در میان مردم زندگی كند. البته ممكن است رعایت مصالحی دیگر، آن حضرت را وادار كند كه براساس سفارش پدر بزرگوارشان، كوهها و بیابانها را اقامتگاه خود برگزیند.
بدیهی است اگر قرار باشد آن حضرت به صورت ناشناس در میان مردم زندگی كند، مكانهایی چون مدینه منوره در كنار قبر جد بزرگوارش، بهترین مكان خواهد بود.
پینوشتها:
1. برای مطالعه بیشتر در این زمینهر.ك: همین كتاب، ص .
2. كتاب الغیبت[ (شیخ طوسی)، ص 161.
3. الاحتجاج، ج 2، ص 599؛ بحارالأنوار، ج 53، ص 176.
4. كتاب الغیبت[ (نعمانی)، ص 172، ح 5.
5. الكافی، ج 1، ص 340؛ كتاب الغیبت[ (شیخ طوسی)، ص 102؛ بحارالأنوار، ج 52، ص 153، ح 6.
6. بحارالأنوار، ج 52، ص 153.
7. الكافی، ج 1، ص 328، ح 2؛ كتاب الغیبت[ (شیخ طوسی)، ص 139؛
نوشته شده در تاريخ جمعه 10 تير 1390برچسب:محل زندگی امام زمان, توسط محمدرضااحمدی